BİLGİSAYAR OYUNLARININ ÇOCUKLAR TARAFINDAN KULLANIMI KONUSUNDA AİLELERE BAZI ÖNERİLER

Çocuk için oyun dünyayı tanıma, kendini ifade etme isteğinin bir anlamda dışa vurumudur. Çocuklar yetişkinler gibi duygularını tam anlamıyla sözel olarak ifade edemezler. Bu sebeple oyun çocukların duygularını ifade etmelerinin en temel yoludur. Oyun oynarken çocuklar da yetişkinler gibi yaşadıkları aynı duyguları dışa vurmaktadırlar. Oyunun çocuğun gelişiminde duygusal, sosyal ve fiziksel yönlerden katkıları bulunmaktadır. Bu anlamda oyun çocuk için bir ihtiyaç ve gelişimi açısından önemli bir etkinliktir. Ancak gelişen teknolojiyle birlikte çocuklar geleneksel oyunlardan bilgisayar oyunlarına doğru artan bir ilgi göstermiştir.  Bilgisayar oyunların özellikle çocuklar ve ergenler üzerinde olumlu etkileri olduğu kadar olumsuz etkileri de vardır. Oyun oynarken bilgisayarla zaman harcayan bir çocuk ya da yetişkinde, aile ve arkadaşlarıyla sosyal ilişkilerinin bozulması, okul ve çalışma hayatının değişmesi ya da bu kişilerin bağımlı hale gelmesi gibi problemler oluşabilmektedir. Diğer bağımlılıklarda olduğu gibi giderek artan haz alma nedeniyle de bağımlı kişiler oyun oynamaya daha fazla zaman ayırmakta; çok fazla oyun oynadıklarında aile ve arkadaşları ile iletişim problemleri olabilmekte, bu nedenle okul ve iş yaşantıları olumsuz etkilenebilmektedir. Çocukları bilinçli bir şekilde bilgisayar oyunlarına vakit ayırmaları için ailelere önemli görevler düşmektedir. Bu kapsamda ailelere çocuklarını bilgisayar oyunlarının olumsuz etkilerinden korumak yönünde verilecek tavsiyeler şunlardır:

*En önemli çözüm ilgidir. Yeterince ilgilenilmeyen çocuklar daha çok bilgisayar başındadır. Anne babalar, aile birliğine önem vermeli; eşler, çocuklarına ve birbirine zaman ayırmalıdır. Bilgisayarın başından ayrılmayan ebeveynler, çocuklarına bu konuda yeterli desteği sağlayamazlar. Öncelikle anne baba örnek olmalıdır.

*Genellikle çocuklar özgürlüklerini yönetmede zorluk çeker ve bir yetişkin tarafından belirlenecek sınırlara ihtiyaç duyarlar. Ancak konulan sınır ve kuralların kesin ve net olması gerekmekte aksi takdirde çocuğun kafası karışmakta ve nerede, ne zaman, ne yapması gerektiğini öğrenememektedir. Dolayısıyla ebeveynlerin bazı önlemlerle çocuğu yönlendirmesi ve bu konuda kararlı ve tutarlı olması gerekmektedir.

 *Bilgisayar oyunlarına ayrılan zamanı kontrol etmek amacıyla bir çizelge yapılarak anne baba tarafından kontrol edilmesi pratikte uygulanabilecek yöntemlerden biridir.

 *Çocuğun bilgisayar başında en fazla kaldığı saatlerde bazı sorumluluklar, görevler verilmeli veya farklı etkinliklere yönlendirilmelidir.

 *Çocuğun arkadaşlarına sosyal ortamlarda daha fazla zaman ayırması sağlanmalı ve arkadaşları ile internet dışı yollarla iletişim kurması özendirilmelidir.

 *Çocuğun sinema, tiyatro, müze, spor faaliyetleri gibi sosyal ve sportif aktivitelere katılması sağlanmalıdır.

*Aileler çocuklara daha fazla ve daha kaliteli zaman ayırmalı, çocukların sorunları ile ilgilenmelidir. Örneğin okul ve arkadaş çevreleri hakkında bilgi almak üzere çocukla sohbet edilmeli; hoşlandığı, ilgi duyduğu konular ile kaygı ve sorunlarını aile ile konuşması için ortam yaratılmalıdır.

*Anne babalar emir-komut vermemeli; çocuklarını dinlemeli, onlara sevgisini söz ve davranışla göstermeli, kaygılarını, korkularını, sorunlarını dinlemeli, birlikte çözüm bulmalıdır. Ailelerin belli bir ölçüde bu tip oyunlara kısıtlama getirmesi, çocukların sosyal aktivitelere motive edilmesi bilgisayardan uzaklaşmanın en önemli yoludur.

*Teknolojiyi hayattan çıkaramayacağınıza göre, yetişkin olarak teknolojiyi yararlı kullanma konusunda çocuklara örnek olunmalıdır. Öncelikle bilgisayarla ebeveynler kendi ilişkilerini gözden geçirmelidir. Akşamları işten gelen anne-baba evdeki tüm vaktini bilgisayar karşısında geçiriyorsa, çocuklarına koyacağı bilgisayar yasağının hiçbir anlamı olmayacaktır.

*Çocukların yaratıcılıklarını özgürce sergileyerek, üretken olabilecekleri imkânlar sunarak bilgisayara alternatifler oluşturulmalıdır. Bu faaliyet çeşitli kurslarla yapabileceği gibi evde etkinlik malzemeleri ile de yapılabilir.

*Başta bilgisayar olmak üzere teknolojik aletleri kullanma konusunda yasaklayıcı değil yönlendirici bir tutum sergilenerek, çocuklara yararlı kullanımı öğretilmelidir.

*Bilgisayarda oyun oynama bir hak olarak değil, ödül olarak verilebilir. Örneğin ders çalıştıkları süre kadar veya sadece hafta sonu bilgisayarda oynamalarına müsaade edilebilir.

*Bilgisayarın üretim ve fayda amaçlı kullanımı için çocukla beraber çalışmalar yapılabilir. Örneğin, bir yazıcı ile çıktılar alıp ev gazetesi çıkarmak, posterler hazırlayıp duvarlara asmak, her haftanın önemine göre pano hazırlamak gibi.

*Çocuklarla daha fazla vakit geçirip onlardaki aidiyet duygusu geliştirilebilir. Birlikte oyun oynamak, etkinliklere katılmak, yarışma yapmak hem çocuklardaki aileye olan aidiyeti geliştirir hem de sevildiği mesajını onlara verir.

*Bilgisayarı evin ortak kullanım alanının olduğu bir yerde bulundurmak daha uygundur.

*Bilgisayarı, amacı dâhilinde kullanabilmek için teknik önlemler alınabilir. Filtreleme yöntemleri, belirlenen süreden bilgisayarın sonra kendini otomatik olarak kapatması gibi.

*Çocuğumuzun sağlıklı arkadaşlıklar kurması, yaşına uygun sosyal faaliyetlerde bulunması noktasında teşvik edici olunmalıdır. Çocukları olabildiğince arkadaş ortamlarına sokmak, komşu ziyaretlerini sıklaştırmak, maçlar ve buluşmalar organize etmek hem çocuğun sosyalleşmesini sağlayacak, hem de onu bilgisayardan uzak tutacaktır.

*Asıl alınması gereken tedbir ise çocuğu bilgisayar dışı etkinliklere yönlendirmektir. Yetenekleri doğrultusunda beceriler kazandıracak ortamlar imkânlar dâhilinde hazırlanmalıdır. Müziğe yeteneği olan bir çocuğa bir çalgı aleti çalması konusunda fırsatlar oluşturabilir. Resim yeteneği olan bir çocuğa gerekli boya ve malzemeler sağlanıp, evde küçük ressama ait bir köşe hazırlayıp, resim yapmaya teşvik edilebilir. Bir hayvan beslemesi için onu teşvik etmek, koleksiyon yapmaya yönlendirmek gibi diğer etkinlikler de çocuğun meşgul olmasını sağlayacak ve eğlenmek ve can sıkıntısını gidermek için bilgisayara olan ihtiyacını azaltacaktır.

*Tüm bu önlemler çocuğun bilgisayar bağımlılığını çözmede yeterli gelmiyorsa mutlaka bir uzmana danışılması doğru hareket tarzıdır.